Soundarya Lahari

കേള്‍ക്കുക



സ്വന്തമാക്കുക





ശ്രീ ശങ്കരാചാര്യര്‍‍ എഴുതിയതാണ്‌ സൌന്ദര്യ ലഹരി എന്ന വിഖ്യാത ഗ്രന്ഥം. ഇത്‌ ശിഖരിണി എന്ന വൃത്തത്തില്‍ രചിച്ചിട്ടുള്ളതാണ്‌. പാര്‍വതീ ദേവിയുടെ സൌന്ദര്യ വര്‍ണ്ണനയാണ്‌ നൂറോളം സംസ്കൃത ശ്ളോകങ്ങളിലായി പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. ഇതിന്റെ ആദ്യത്തെ നാല്‍പത്തിയൊന്നു ശ്ളോകങ്ങള്‍ ആനന്ദ ലഹരി എന്ന്‌ അറിയപ്പെടുന്നു. ആനന്ദ ലഹരി ശങ്കരാചാര്യര്‍ എഴുതിയതല്ലെന്നും പറയപ്പെടുന്നുണ്ട്‌.

1

ശിവശക്ത്യായുക്തോ യദി ഭവദി ശക്തഃ പ്രഭവിതും

ന ചേദേവം ദേവോ ന ഖലു കുശലഃ സ്പന്ദിതുമപി

അതസ്ത്വാമാരാധ്യാം ഹരിഹരവിരിഞ്ചാദിഭിരപി

പ്രണന്തും സ്തോതും വാ കഥമകൃതപുണ്യഃ പ്രഭവതി


2

തനീയാംസം പാംസും തവ ചരണപങ്കേരുഹഭവം

വിരിഞ്ചിഃ സഞ്ചിന്വന്‍ വിരചയതി ലോകാനവികലം

വഹത്യേനം ശൌരിഃ കഥമപി സഹസ്രേണ ശിരസാം

ഹരഃ സംക്ഷുദൈന്യം ഭജതി ഭസിതോദ്ധൂളനവിധിം

3

അവിദ്യാനാമന്തസ്തിമിരമിഹിരദ്വ്വെപനഗരീ

ജഡാനാം ചൈതന്യസ്തബകമകരന്ദസ്രുതിഝരീ

ദരിദ്രാണാം ചിന്താമണിഗുണനികാ ജന്മജലധൗ

നിമഗ്നാനാം ദംഷ്ട്രാ മുരരിപുവരാഹസ്യ ഭവതി

4

ത്വദന്യഃ പാണിഭ്യാമഭയവരദോ ദൈവതഗണ-

സ്ത്വമേകാ നൈവാസി പ്രകടിതവരാഭീത്യഭിനയാ

ഭയാത് ത്രാതും ദാതും ഫലമപി ച വാഞ്ഛാസമധികം

ശരണ്യേ! ലോകാനാം തവ ഹി ചരണാവേവ നിപുണൌ

5

ഹരിസ്ത്വാമാരാധ്യ പ്രണതജനസൌഭാഗ്യജനനീം

പുരാ നാരീ ഭൂത്വാ പുരരിപുമപി ക്ഷോഭമനയത്

സ്മരോപി ത്വാം നത്വാ രതിനയനലേഹ്യേന വപുഷാ

മുനീനാമപ്യന്തഃ പ്രഭവതി ഹി മോഹായ മഹതാം

6

ധനുഃ പൌഷ്പം മൌര്‍വീ മധുകരമയീ പഞ്ചവിശിഖാ

വസന്തഃ സാമന്തോ മലയമരുദായോധനരഥഃ

തഥാപ്യേകഃ സര്‍വം ഹിമഗിരിസുതേ! കാമപി കൃപാ-

മപാംഗാത്തേലബ്ധ്വാ ജഗദിദമനംഗോ വിജയതേ

7

ക്വണത് കാഞ്ചിദാമാ കരികലഭകുംഭസ്തനനതാ

പരിക്ഷീണാ മധ്യേ പരിണതശരച്ചന്ദ്രവദനാ

ധനുര്‍ബാണാന്‍ പാശംസൃണിമപി ദധാനാ കരതലൈഃ

പുരസ്താദാസ്താം നഃ പുരമഥിതുരാഹോപുരുഷികാ

8

സുധാസിന്ധോര്‍മദ്ധ്യേ സുരവിടപിവാടീപരിവൃതേ

മണിദ്വീപേ നീപോപവനവതി ചിന്താമണിഗൃഹേ

ശിവാകാരേ മഞ്ചേ പരമശിവപര്യങ്കനിലയാം

ഭജന്തി ത്വാം ധന്യാഃ കതിചന ചിദാനന്ദലഹരീം

9

മഹീം മൂലാധാരേ കമപി മണിപൂരേ ഹുതവഹം

സ്ഥിതം സ്വാധിഷ്ഠാനേ ഹൃദി മരുതമാകാശമുപരി

മനോപി ഭ്രൂമദ്ധ്യേ സകലമപി ഭിത്വാ കുളപഥം

സഹസ്രാരേ പദ്മേ സഹരഹസി പത്യാ വിഹരസേ

10

സുധാധാരാസാരൈഃ ചരണയുഗളാന്തര്‍വിഗളിതൈഃ

പ്രപഞ്ചം സിഞ്ചന്തീ പുനരപി രസാ‌മ്നായമഹസഃ

അവാപ്യ സ്വാം ഭൂമിം ഭുജഗനിഭമധ്യുഷ്ടവലയം

സ്വമാത്മാനം കൃത്വാ സ്വപിഷി കുലകുണ്ഡേ കുഹരിണി

11

ചതുര്‍ഭിഃ ശ്രീകണ്ഠൈഃ ശിവയുവതിഭിഃ പഞ്ചഭിരപി

പ്രപിന്നാഭിഃ ശംഭോര്‍ന്നവഭിരപി മൂലപ്രകൃതിഭിഃ

ചതുശ്ചത്വാം‌രിഃശദ്വസുദലകലാശ്രത്രിവലയറ

ത്രിരേഖാഭിഃ സാര്‍ദ്ധം തവശരണകോണാഃ പരിണതാഃ

12

ത്വദീയം സൌന്ദര്യം തുഹിനഗിരികന്യേ! തുലയിതും

കവീന്ദ്രാഃ കല്‍പ്പന്തേ കഥമപി വിരിഞ്ചിപ്രഭൃതയഃ

യദാലോകൌത്സുക്യാദരലലനാ യാന്തി മനസാ

തപോഭിര്‍ ദുഷ്പ്രാപാമപി ഗിരിശസായൂജ്യപദവീം

13

നരം വര്‍ഷീയാംസം നയനവിരസം നര്‍മ്മസു ജഡം

തവാപാംദാലോകേ പതിതമനുധാവതി ശതശഃ

ഗളദ്വേണീബന്ധാഃ കുചകലശവിസ്രസ്തസിചയാ

ഹഠാത് ത്രുടല്‍കാഞ്ച്യോ വിഗളിതദുകൂലാ യുവതയഃ

14

ക്ഷിതൌ ഷട്പഞ്ചാശദ്‌ദ്വിസമധികപഞ്ചാശദുദകേ

ഹുതാശേ ദ്വാഷഷ്ടിശ്ചതുരധികപഞ്ചാശദനിലേ

ദിവി ദ്വിഃഷട്ത്രിശംന്മനസി ച ചതുഷ്‌ഷഷ്ടിരിതി യേ

മയൂഖാസ്തേഷാമപ്യുപരി തവ പാദാംബുജയുഗം

15

ശരജ്ജ്യോത്സനാശുഭ്രാം ശശിയുതജടാജൂടമകുടാം

വരത്രാസത്രാണസ്ഫടികഘുടികാപുസ്തകകരാം

സകൃന്നത്വാ ന ത്വാ കഥമിവ സതാം സന്നിദധതേ

മധുക്ഷീരദ്രാക്ഷാമധുരിമധുരീണാഃ ഫണിതയഃ

16

കവീന്ദ്രാണാം ചേതഃ കമലവനബാലാതപരുചീം

ഭജന്തേ യേ സന്തഃ കതിചിദരുണാമേവ ഭവതീം

വിരിഞ്ചിപ്രേയസ്യാസ്തരുണതരശൃംഗാരലഹരീ-

ഗഭീരാഭിര്‍ വാഗ്ഭിര്‍ വിദധതി സതാം രഞ്ജനമമീ.

17

സവിത്രീഭിര്‍വാചാം ശശിമണിശിലാഭംഗരുചിഭിഃ

വശിന്യാദാഭിസ്ത്വാം സഹ ജനനി! സഞ്ചിന്തയതി യഃ

സ കര്‍ത്താ കാവ്യാനാം ഭവതി മഹതാം ഭംഗിരുചിഭിഃ

വചോഭിര്‍ വാഗ്ദേവീവദനകമലാമോദമധുരൈഃ

18

തനുച്ഛായാഭിസ്തേ തരുണതരണിശ്രീസരണിഭിഃ

ദിവം സര്‍വാമുര്‍വീമരുണിമനിമഗ്നാം സ്മരതി യഃ

ഭവന്ത്യസ്യ തര്‍സ്യദ്വന ഹരിണശാലീനനയനാഃ

സഹോര്‍വശ്യാ വശ്യാഃ കതി കതി ന ഗീര്‍വാണഗണികാഃ

19

മുഖം ബിന്ദും കൃത്വാ കുചയുഗമധസ്തസ്യ തദധോ

ഹരാര്‍ധം ധ്യായേദ്യോ ഹര മഹിഷി! തേ മന്മഥകലാം

സ സദ്യഃ സം‌ക്ഷോഭം നയതി വനിതാ ഇത്യതിലഘു

ത്രിലോകീമപ്യാശു ഭ്രമയതി രവീന്ദുസ്തനയുഗാം

20

കിരന്തീമംഗേഭ്യഃ കിരണനികുരുംബാമൃതരസം

ഹൃദി ത്വാമാധത്തേ ഹിമകരശിലാമൂര്‍ത്തിമിവ യഃ

സ സര്‍പ്പാണം ദര്‍പ്പം ശമയതി ശകുന്താധിപ ഇവ

ജ്വരപ്ലുഷ്ടാന്‍ ദൃഷ്ട്യാ സുഖയതി സുധാധാരസിരയാ

21

തടില്ലേഖാതന്വീം തപനശശിവൈശ്വാനരമയീം

നിഷണ്ണാം ഷണ്ണാമപ്യുപരി കമലാനാം തവകലാം

മഹാപദ്മാടവ്യാം മൃദിതമലമായേന മനസാ

മഹാന്തഃ പശ്യന്തോ ദധതി പരമാഹ്ലാദലഹരീം

22

ഭവാനി ത്വം ദാസേ മയി വിതര ദൃഷ്ടിം സകരുണാം

ഇതി സ്തോതും വാഞ്ഛന്‍ കഥയതി ഭവാനിത്വമിതി യഃ

തദൈവ ത്വം തസ്മൈ ദിശസി നിജ സായൂജ്യ പദവീം

മുകുന്ദബ്രഹ്മേന്ദ്രസ്ഫുടമകുടനീരാജിതപദാം

23

ത്വയാഹൃത്വാ വാമം വപുരപരിതൃപ്തേന മനസാ

ശരീരാര്‍ദ്ധം ശംഭോരപരമപി ശംകേ ഹൃതമഭൂത്

യദേതത്ത്വദ്രൂപം സകലമരുണാഭം ത്രിനയനം

കുചഭ്യാമാനമ്രം കുടിലശശിചൂഡാലമകുടം

24

ജഗത്സൂതേ ധാതാ ഹരിരവതി രുദ്രഃ ക്ഷപയതേ

തിരസ്കുര്‍വന്നേതത് സ്വമപി വപുരീശസ്തിരയതി

സദാപൂര്‍വഃ സര്‍വം തദിദമനുഗൃഹ്ണാതി ച ശിവ-

സ്തവാജ്ഞാമാലംബ്യക്ഷണചലിതയോര്‍ ഭ്രൂലതികയോഃ

25

ത്രയാണാം ദേവാനാം ത്രിഗുണജനിതാനാം തവ ശിവേ

ഭവേത് പൂജാ പൂജാ തവ ചരണയോര്‍ യാ വിരചിതാ

തഥാഹി ത്വത്‌പാദോദ്വഹനമണിപീഠസ്യ നികടേ

സ്ഥിതാ ഹ്യേതേ ശശന്മുകുലിതകരോത്തംസമകുടാഃ

26

വിരിഞ്ചിഃ പഞ്ചത്വം വ്രജതി ഹരിരാപ്നോതി വിരതിം

വിനാശം കീനാശോ ഭജതി ധനതോ യാതി നിധനം

വിതന്ദ്രീ മാഹേന്ദ്രീവിതതിരപി സം‌മീലിതദൃശാ

മഹാസംഹാരേസ്മിന്‍ വിഹരതി സതി ത്വല്പതിരസൌ

27

ജപോ ജല്പഃ ശില്പം സകലമപി മുദ്രാവിരചനാ

ഗതിഃ പ്രാദക്ഷിണ്യക്രമ്മണമശനാദ്യാഹുതിവിധിഃ

പ്രണാമഃ സംവേശഃ സുഖമഖിലമാത്മാര്‍പ്പണദൃശാ

സപര്യായസ്തവ ഭവതു യന്മേ വിലസിതം

28

സുധാമപ്യാസ്വാദ്യ പ്രതിഭയജരാമൃത്യുഹരിണീം

വിപദ്യന്തേ വിശ്വേ വിധിശതമഖാദ്യാ ദിവിഷദഃ

കരാളം യത് ക്ഷ്വേളം കബലിതവതഃ കാലകലനാ

ന ശംഭോസ്തന്മൂലം തവ ജനനി താടങ്കമഹിമാ

29 കിരീടം വൈരിഞ്ചം പരിഹര പുരഃ കൈടഭഭിദഃ

കഠോരേ കോടീരേ സ്ഖലസി ജഹി ജംഭാരിമകുടം

പ്രണമ്രേഷ്വേതേഷു പ്രസഭമുപയാതസ്യ ഭവനം

ഭവസ്യഭ്യുത്ഥാനേ തവ പരിജനോക്തിര്‍വിജയതേ


30

സ്വദേഹോദ്ഭൂതാഭിര്‍ഘൃണിഭിരണിമാദ്യാഭിരഭിതോ

നിഷേവ്യ നിത്യേ ത്വാമഹമിതി സദാ ഭാവയതി യഃ

കിമാശ്ചര്യം തസ്യ ത്രിനയനസംര്^ദ്ധീം തൃണയതോ

മഹാസംവര്‍ത്താഗ്നിര്‍ വിരകഹയതി നീരാജനവിധീം

31

ചതുഃ ഷ്ഷ്ട്യാ തന്ത്രൈ സകലമതിസന്ധായ ഭുവനം

സ്ഥിതസ്തത്തത്സിദ്ധിപ്രസവപരതന്ത്രൈഃ പശുപതിഃ

പുനര്‍സ്ത്വന്നിര്‍ബന്ധാദഖിലപുരുഷാര്‍ത്തൈകഘടനാ-

സ്വതന്ത്രം തേ തന്ത്രം ക്ഷിതിതലമവാതീതരദിദം

32

ശിവഃ ശക്തിഃ കാമഃ ക്ഷിതിരഥ രവിഃ ശീതകരണഃ

സ്മരോ ഹംസഃ ശക്രസ്തദനു ച പരാ മാരഹരയഃ

അമീ ഹൃല്ലേഖാഭിസ്തിസൃഭിരവസാനേഷു ഘടിതാ

ഭജന്തേ വര്‍ണ്ണാസ്തേ തവ ജനനി നാമാവയവതാം

33

സ്മരം യോനിം ലക്ഷ്മീം ത്രിതയമിദമാദൌ തവ മനോര്‍-

ന്നിധായൈകേ നിത്യേ നിരവധി മഹാഭോഗരസികാഃ

ഭജന്തി ത്വാം ചിന്താമണിഗുണനിബദ്ധാക്ഷവലയാഃ

ശവാഗ്നൌ ജൂഹ്വന്തഃ സുരഭിഘൃതധാരാഹുതിശതൈഃ

34

ശരീരം ത്വം ശംഭോ ശശമിഹിരവക്ഷോരുഹയുഗം

തവാത്മാനം മന്യേ ഭഗവതി നവാത്മാനമനഘം

അതഃ ശേഷഃ ശേഷീത്യയമുഭയസാധാരണതയാ

സ്ഥിതഃ സംബന്ധോ വാം സമരസപരാനന്ദപരയോഃ

35

മനസ്ത്വം വ്യോമ ത്വം മരുദസി മരുത്സാരഥിരസി

ത്വമാപസ്ത്വം ഭൂമിഃ ത്വയി പരിണതായാം നഹി പരം

ത്വമേവ സ്വാത്മാനം പരിണയിതും വിശ്വവപുഷാ

ചിദാനന്ദാകാരം ശിവയുവതിഭാവേന ബിഭൃഷേ

36

തവാജ്ഞാചക്രസ്ഥം തപനശശികോടിദ്യുതിധരം

പരംശംഭും വന്ദേ പരിമിലിതപാര്‍ശ്വം പരചിതാ

യമാരാധ്യന്‍ ഭക്ത്യാ രവിശശിശുചിനാമവിഷയേ

നിരാലോകേ ലോകേ നിവസതി ഹി ഭാലോകഭുവനേ

36

തവാജ്ഞാചക്രസ്ഥം തപനശശികോടിദ്യുതിധരം

പരംശംഭും വന്ദേ പരിമിലിതപാര്‍ശ്വം പരചിതാ

യമാരാധ്യന്‍ ഭക്ത്യാ രവിശശിശുചിനാമവിഷയേ

നിരാലോകേ ലോകേ നിവസതി ഹി ഭാലോകഭുവനേ

37

വിശുദ്ധൌ തേ ശുദ്ധസ്ഫടികവിശദം വ്യോമജനകം

ശിവം സേവേ ദേവീമപി ശിവസമാനവ്യവസിതാം

യയോഃ കാന്ത്യാ യാന്ത്യാഃ ശശികിരണസാരൂപ്യസരണേഃ

വിധൂതാന്തര്‍ദ്ധ്വാന്താ വിലസതി ചകോരീവ ജഗതീ

38

സന്മൂലത് സംവിത്കമലമകരന്ദൈകരസികം

ഭജേ ഹംസദ്വന്തം കിമപി മഹതാം മാനസചരം

യദാലാപാദഷ്ടാദശഗുണിതവിദ്യാപരിണതിഃ

യദാദത്തേ ദോഷാഡ് ഗുണമഖിലമദ്ഭയഃ പയ ഇവ

39

തവ സ്വാധിഷ്ഠാനേ ഹുതവഹമധിഷ്ഠായ നിരതം

തമീഡേ സംവര്‍ത്തം ജനനി മഹതീം താം ച സമയാം

യദാലോകേ ലോകാന്‍ ദഹതി മഹതി ക്രോധകലിതേ

ദയാര്‍ദ്രാ യ ദൃഷ്ടിഃ ശിശിരമുപചാരം രചയതി

40

തടിത്വന്തം ശക്ത്യാ തിമിരപരിപന്ഥിസ്ഫുരണയാ-

സ്ഫുരന്നാനാരത്നാഭരണപരിണദ്ധേന്ദ്രധനുഷം

തവ ശ്യാമം മേഘം കമപി മണിപൂരൈകശരണം

നിഷേവേ വര്‍ഷന്തം ഹരമിഹിരതപ്തം ത്രിഭുവനം

41

തവാധാരേ മൂലേ സഹ സമയയാ ലാസ്യപരയാ

നവാത്മാനം മന്യേ നവരസമഹാതാണ്ഡവനടം

ഉഭാഭ്യാമേതാഭ്യാമുദയവിധിമുദ്ദിശ്യ ദയയാ

സനാഥഭ്യാം ജജ്ഞേ ജനകജനനീമജ്ജഗദിദം

42

ഗതൈര്‍ മാണിക്യത്വം ഗഗനമണിഭിഃ സാന്ദ്രഘടിതം

കിരീടം തേ ഹൈമം ഹിമഗിരിസുതേ കീര്‍ത്തയതി യഃ

സ നീഡേ യച്ഛായാച്ഛുരണശബളം ചന്ദ്രശകലം

ധനുഃ ശൌനാസീരം കിമിതി ന നിബദ്ധ്നാതി ധിഷണാം

43

ധുനോതു ധ്വാന്തം നസ്തുലിതദലിതേന്ദീവരവനം

ഘനസ്നിഗ്ദ്ധശ്ലക്ഷ്ണം ചികുരനികുരുംബം തവ ശിവേ!

യദീയം സൌരഭ്യം സഹജമുപലബ്ധും സുമനസോ

വസന്ത്യസ്മിന്‍ മന്യേ വലമഥനവാടീവിടപിനാം

44

തനോതു ക്ഷേമം നസ്തവദനസൌന്ദര്യലഹരീ-

പരീവാഹസ്രോതഃ സരണിരിവ സീമന്തസരണിഃ

വഹന്തീ സിന്ദൂരം പ്രബലകബരീഭാരതിമിര-

ദ്വിഷാം വൃന്ദൈര്‍ബന്ദീകൃതമിവ നവീനാര്‍ക്കകിരണം

45

അരാലൈഃ സ്വാഭാവ്യാദലികലഭസശ്രീഭിരലകൈഃ

പരീതം തേ വക്ത്രം പരിഹസതി പങ്കേരുഹരുചീം

ദരസ്മേരേ യസ്മിന്‍ ദശനരുചികിഞ്ജല്‍കരുചിരേ

സുഗന്ധൌ മാദ്യന്തി സ്മരദഹനചക്ഷുര്‍മധുലിഹഃ

46

ലലാടം ലാവണ്യദ്യുതിവിമലമാഭാതി തവ യ-

ദ്ദ്വിതീയം തന്മന്യേ മകുടഘടിതം ചന്ദ്രശകലം

വിപര്യാസന്യാസാദുഭയമപി സംഭൂയ ച മിഥഃ

സുധാലേപസ്യുതിഃ പരിണമതി രാകാഹിമകരഃ

47

ഭ്രൂവൌ ഭുഗ്നേ കിഞ്ചിദ് ഭുവനഭയഭംഗവ്യസനിനി

ത്വദീയേ നേത്രാഭ്യാം മധുകരരുചിഭ്യാം ധൃതഗുണം

ധനുര്‍മന്യേ സവ്യേതരകരഗൃഹീതം രതിപതേഃ

പ്രകോഷ്ഠേ മുഷ്ടൌ ച സ്ഥഗയതി നിഗൂഢാന്തരമുമേ!

48

അഹഃ സുതേ സവ്യം തവ നയനമര്‍ക്കാത്മകതയാ

ത്രിയാമാം വാമം തേ സൃജതി രജനീനായകതയാ

തൃതീയാ തെ ദൃഷ്ടിര്‍ദരദലിതഹേമാംബുജരുചീഃ

സമാധത്തേ സന്ധ്യാം ദിവസനിശയോരന്തരചരീം

49

വിശാലാ കല്യാണീ സ്ഫുടരുചിരയോദ്ധ്യാ കുവലയൈഃ

കൃപാധാരാധാരാ കിമപി മധുരാ ഭോഗവതികാ

അവന്തീ ദൃഷ്ടിസ്തേ ബഹുനഗരവിസ്താരവിജയാ

ധൃവം തത്തന്നാമവ്യവഹരണയോഗ്യാ വിജയതേ

50

കവീനാം സന്ദര്‍ഭസ്തബകമകരന്ദൈകരസികം

കടാക്ഷവ്യാക്ഷേപഭ്രമരകലഭൌ കര്‍ണ്ണയുഗലം

അമുഞ്ചന്തൌ ദൃഷ്ട്വാ തവ നവരസാസ്വാദതരലാ-

വസൂയാസംസര്‍ഗാദലികനയനം കിഞ്ചിദരുണം

51

ശിവേ ശൃംഗാരാര്‍ദ്രാ തദിതരജനേ കുത്സനപരാ

സരോഷാ ഗംഗായാം ഗിരിശചരിതേ വിസ്മയവതീ

ഹരാഹിഭ്യോ ഭീതാ സരസിരുഹസൌഭാഗ്യജനനീ

സഖീഷു സ്ന്മേരാ തേ മയി ജനനി ദൃഷ്ടിഃ സകരുണാ

52

ഗതേ കര്‍ണാഭ്യര്‍ണം ഗരുത ഇവ പക്ഷ്മാണി ദധതീ

പുരാംഭേത്തുഴ്ചിത്തപ്രശമരസവിദ്രാവണഫലേ

ഇമേ നേത്രേ ഗോത്രാധരപതികുലോത്തംസകലികേ

തവാകര്‍ണ്ണാകൃഷ്ടസ്മരശരവിലാസം കലയതഃ

53

വിഭക്ത്രൈവര്‍ണ്യം വ്യതികരിതലീലാഞ്ജനതയാ

വിഭാതി ത്വന്നേത്രത്രിതയമിദമീശാനദയിതേ

പുനഃ സൃഷ്ടും ദേവാന്‍ ദ്രുഹിണഹരിരുദ്രാനുപരതാന്‍

രജഃ സത്വം ബിഭ്രമ ഇതി ഗുണാനാം ത്രയമിവ

54

പവിത്രീകര്‍തും നഃ പശുപതിപരാധീനഹൃദയേ

ദയാമിത്രൈര്‍ന്നേത്ത്രൈരരുണധവലശ്യാമരുചിഭിഃ

നദഃ ശോണോ ഗംഗാ തപനതനയേതി ധ്രുവമമും

ത്രയാണാം തീര്‍ഥാനാമുപനയസി സംഭേദമനഘം

55

നിമേഷോന്മേഷാഭ്യാം പ്രലയമുദയം യാതി ജഗതീ

തവേത്യാഹുഃ സന്തോ ധരണിധരരാജന്യതനയേ

ത്വദുന്മേഷാജ്ജാതം ജഗദിദമശേഷം പ്രലയതഃ

പരിത്രാതും ശംകേ പരിഹൃതനിമേഷാസ്തവദൃശഃ

56

തവാപര്‍ണേ കര്‍ണേജപനയനപൈശൂന്യചകിതാഃ

നിലീയന്തേ തോയേ നിയതമനിമേഷാഃ ശഫരികാഃ

ഇയം ച ശ്രീര്‍ബദ്ധച്ഛദപുടകവാടം കുവലയം

ജഹാതി പ്രത്യൂഷേ നിശി ച വിഘടയ്യ പ്രവിശതി

57

ദൃശാ ദ്രാഘീയസ്യാ ദരദലിതനീലോത്പലരുചാ

ദവീയാംസം ദീനം സ്നപയ കൃപയാ മാമപി ശിവേ!

അനേനായം ധന്യോ ഭവതി ന ച തേ ഹാനിരിയതാ

വനേ വാ ഹര്‍മ്യേ വാ സമകരനിപാതോ ഹിമകരഃ

58

അരാലം തേ പാലീയുഗലമഗരാജന്യതനയേ

ന കേഷാമാധത്തേ കുസുമശരകോദണ്ഡകുതുകം

തിരച്ചീനോ യത്ര ശ്രവണപഥമുല്ലംഘ്യ വിലസ-

ന്നപാംഗവ്യാസംഗോ ദിശതി ശരസന്ധാനധിഷണാം

59

സ്ഫുരദ്ഗണ്ഡാഭോഗപ്രതിഫലിതതാടങ്കയുഗലം

ചതുശ്ചക്രം മന്യേ തവ മുഖമിദം മന്മഥരഥം

യാമാരുഹ്യ ദ്രുഹ്യത്യവനിരഥമര്‍കേന്ദു ചരണം

മഹാവീരോ മാരഃ പ്രമഥപതയേ സജ്ജിതവതേ


60

സരസ്വത്യാഃ സൂക്തിരമൃതലഹരീകൌശലഹരീഃ

പിബന്ത്യാഃ ശര്‍വാണി ശ്രവണചുളുകാഭ്യാമവിരലം

ചമത്കാരശ്ലാഘാചലിതശിരസഃ കുണ്ഡല ഗണോ

ഝണത്കാരൈസ്താരൈഃ പ്രതിവചനമാചഷ്ട ഇവ തേ

61

അസൌ നാസാവംശസ്തുഹിനഗിരിവംശധ്വജപടി

ത്വദീയോ നേദീയഃ ഫലതു ഫലമസ്മാകമുചിതം

വഹത്യന്തര്‍മ്മുക്താഃ ശിശിരകരനിശ്വാസഗലിതം

സമൃദ്ധ്യാ യത്താസാം ബഹിരപിച മുക്താമണിധരഃ

62

പ്രകൃത്യാരക്തായാസ്തവ സുദതി ദന്തച്ഛദരുചേഃ

പ്രവക്ഷ്യേസാദൃശ്യം ജനയതു ഫലം വിദ്രുമലതാ

ന ബിംബം തദ്ബിംബപ്രതിഫലനരാഗാദരുണിതം

തുലാമദ്ധ്യാരോഢും കഥമിവ വിലജ്ജേത കലയാ

63

സ്മിതജ്യോത്സ്നാജാലം തവ വദന ചന്ദ്രസ്യ പിബതാം

ചകോരാണാമാസീദതിരസതയാ ചഞ്ചുജഡിമാ

അത്സ്തേ ശീതാംശോരമൃതലഹരീമാമലരുചയഃ

പിബന്തി സ്വചഛന്ദം നിശി ഭൃശം കാഞ്ജികധിയാ

64

അവിശ്രാന്തം പത്യുര്‍ഗുണഗണകഥാമ്രേഡനജപാ

ജപാപുഷ്പച്ഛായാ തവ ജനനി ജിഹ്വാ ജയതി സാ

യദഗ്രാസീനായാഃ സ്ഫടികദൃഷദച്ഛച്ഛവിമയീ

സരസ്വത്യാ മൂര്‍ത്തിഃ പരിണമതി മാണിക്യവപുഷാ

65

രണേജിത്വാ ദൈത്യാനപഹൃതശിരസ്ത്രൈഃ കവചിഭിര്‍-

ന്നിവൃത്തൈശ്ചണ്ഡാംശത്രിപുരഹരനിര്‍മാല്യവിമുഖൈഃ

വിശാഖേന്ദ്രോപേന്ദ്രൈഃ ശശിവിശദകര്‍പൂരശകലാഃ

വിലീയന്തേ മാതസ്തവ വദനതാംബൂലകബലാഃ

66

വിപഞ്ച്യാ ഗായന്തീ വിവിധമപദാനം പശുപതേ-

സ്ത്വയാരബ്ധേ വക്തും ചലിതശിരസാ സാധുവചനേ

തദീയൈര്‍മാധുര്യൈരപലപിതതന്ത്രീകലരവാം

നിജാം വീണാം വാണീ നിചുളയതി ചോലേന നിഭൃതം

67

കരാഗ്രേണ സ്പൃഷ്ടം തുഹിനഗിരിണാ വത്സലതയാ

ഗിരീശേനോദസ്തം മുഹുരധരപാനാകുലതയാ

കരഗ്രാഹ്യം ശംഭോര്‍മുഖമുകുരവൃന്തം ഗിരിസുതേ

കഥംകാരം ബ്രൂമസ്തവചുബുകമൌപമ്യരഹിതം

68

ഭുജാശ്ലേഷാന്നിത്യം പുരദമയിതുഃ കണ്ടകവതീ

തവ ഗ്രീവാ ധത്തേ മുഖകമലനാലശ്രിയമിയം

സ്വതഃ ശ്വേതാ കാലഗരുബഹുലജംബാലമലിനാ

മൃണാളീലാലിത്യം വഹതി യദധോ ഹാരലതികാ

69

ഗലേ രേഖാസ്തിസ്രോ ഗതിഗമകഗീതൈകനിപുണേ

വിവാഹവ്യാനദ്ധപ്രഗുണഗുണസംഖ്യാപ്രതിഭുവഃ

വിരാജന്തേ നാനാവിധമധുരരാഗാകരഭുവാം

ത്രയാണാം ഗ്രാമാണാം സ്ഥിതിനിയമസീമാന ഇവ തേ

70

മൃണാളീമൃദ്വിനാം തവ ഭുജലതാനാം ചതസൃണാം

ചതുര്‍ഭിഃ സൌന്ദര്യം സരസിജഭവഃ സ്തൌതി വദനൈഃ

നഖേഭ്യഃ സന്ത്രസ്യന്‍ പ്രഥമമഥനാദന്തകരിപോ-

ശ്ചതുര്‍ണാം ശീര്‍ഷാണാം സമഭയഹസ്താര്‍പണധിയാ

71

നഖാനാമുദ്യോതൈര്‍ നവനളിനരാഗം വിഹസതാം

കരാണാം തേ കാന്തിം കഥയ കഥയാമഃ കഥമുമേ!

കയാചിദ്വാ സാമ്യം ഭജതു കലയാ ഹന്ത കമലം

യദി ക്രീഡല്ല്ല്ലക്ഷ്മീ ചരണതലലാക്ഷാരസചണം

72

സമം ദ്വി സ്കന്ദദ്വിപവദനപീതം സ്തനയുഗം

തവേദം നഃ ഖേദം ഹരതു സതതം പ്രസ്നുതമുഖം

യദാലോക്യാശംകാകുലിതഹൃദയോ ഹാസജനകഃ

സ്വകുംഭൌ ഹേരംബഃ പരിമൃശതി ഹസ്തേന ഝടുതി

73

അമൂതേ വക്ഷൊജാവമൃതരസമാണിക്യകുതുപൌ

ന സന്ദേഹസ്പന്ദോ നഗപതി പതാകേ മനസി നഃ

പിബന്തൌ തൌ യസ്മാദവിദിതവധൂസംഗരസികൌ

കുമാരാവദ്യാപി ദ്വിരദവദനക്രൌഞ്ചദലനൌ

74

വഹത്യംബ സ്തംബേരമദനുജകുംഭപ്രകൃതിഭിഃ

സമാരബ്ധാം മുക്താമണിഭിരമലാം കാരലതികാം

കുചാഭോഗോ ബിംബാധരരുചിഭിരന്തഃ ശബളിതാം

പ്രതാപവ്യാമിശ്രാം പുരദമയിതുഃ കീര്‍തിമിവതേ

75

തവ സ്തന്യം മന്യേ ധരണിധരകന്യേ ഹൃദയതഃ

പയഃ പാരാവാരഃ പരിവഹതി സാരസ്വതമിവ

ദയാവത്യാ ദത്തം ദ്രവിഡശിശുരാസ്വാദ്യ തവ യത്

കവീനാം പ്രൌഢാനാമജനി കമനീയഃ കവയിതാ


76

ഹരക്രോധജ്വാലാവലിഭിരവലീഢേന വപുഷാ

ഗഭീരേ തേ നാഭീസരസി കൃതസംഗോ മനസിജഃ

സമുത്തസ്ഥൌ തസ്മാദചലതനയേ ധൂമലതികാ

ജനസ്താം ജാനീതേ ജനനി തവ രോമാവലിരിതി


77

യദേതത് കാളിന്ദീതനുതരതരംഗാകൃതി ശിവേ

കൃശേ മധ്യേ കിഞ്ചിജ്ജനനി തവ യദ്ഭാതി സുധിയാം

വിമര്‍ദ്ദാദന്യോന്യം കുചകലശയോരന്തരഗതം

തനൂഭൂതം വ്യോമ പ്രവിശദിവ നാഭീം കുഹരിണീം


78

സ്ഥിരോ ഗംഗാവര്‍തഃ സ്തനമുകുലരോമാവലിലതാ-

കലാവാലം കുണ്ഡം കുസുമശരതേജോഹുതഭുജഃ

രതേര്‍ലീലാഗാരം കിമപി തവ നാഭിര്‍ഗിരിസുതേ

ബിലദ്വാരം സിദ്ധേര്‍ഗിരിശനയനാനാം വിജയതേ


79

നിസര്‍ഗക്ഷീണസ്യ സ്തനതടഭരേണ ക്ലമജുഷോ

നമന്മൂര്‍തേര്‍നാരീതിലക ! ശനകൈസ്ത്രുട്യത ഇവ

ചിരം തേ മധ്യസ്യ ത്രുടിതതടിനീതീരതരുണാ

സമാവസ്ഥാസ്ഥേംനോ ഭവതു കുശലം ശൈലതനയേ


80

കുചൌ സദ്യഃ സ്വിദ്യത്തടഘടിതകൂര്‍പ്പാസഭിദുരൌ

കഷന്തൌ ദോര്‍മൂലേ കനകകലശാഭൌ കലയതാ

തവത്രാതും ഭംഗാദലമിതി വലഗ്നം തനുഭുവാ

ത്രിധാനദ്ധം ദേവി ത്രിവലിലവലീവല്ലിഭിരിവ


81

ഗുരുത്വം വിസ്താരം ക്ഷിതിധരപതിഃ പാര്‍വതിനിജാ-

ന്നിതംബാച്ഛിദ്യ ത്വയി ഹരിണരൂപേണ നിദധേ

അതസ്തേ വിസ്തീര്‍ണ്ണോ ഗുരുരയമശേഷാം വസുമതീം

നിതംബപ്രാഗ്ഭാരഃ സ്ഥഗയതി ലഘുത്വം നയതി ച


82

കരീന്ദ്രാണാം ശുണ്ഡാന്‍ കനകകദലീകാണ്ഡപടലീം

ഉമാഭ്യാമൂരുഭ്യാമുഭയമപി നിര്‍ജിത്യ ഭവതി

സുവൃത്താഭ്യാം പത്യുഃ പ്രണതി കഠിനാഭ്യാം ഗിരിസുതേ

വിധിജ്ഞേ ജാനുഭ്യാം വിബുധകരികുംഭദ്വയമപി


83

പരാജേതും രുദ്രം ദ്വിഗുണശരഗര്‍ഭൌ ഗിരിസുതേ

നിഷംഗൌ ജംഘേ തേ വിഷമവിശിഖോ ബാഢമകൃത

യദഗ്രേ ദൃശ്യന്തേ ദശശരഫലാഃ പാദയുഗളീ-

നഖാഗ്രച്ഛദ്മാനഃ സുരമകുടശാണൈകനിശിതാഃ


84

ശ്രുതീനാം മൂര്‍ധാനോ ദധതി തവ യൌ ശേഖരതയാ

മമാപ്യേതൌ മാതഃ ശിരസി ദയയാ ധേഹി ചരണൌ

യയോഃ പാദ്യം പാഥഃ പശുപതിജടാജൂടതടിനീ

യയോര്‍ലാക്ഷാലക്ഷ്മീരരുണഹരിചൂഡാമണിരുചിഃ


85

നമോവാകം ബ്രൂമോ നയനരമണീയായ പദയോ-

സ്തവാസ്മൈ ദ്വന്ദ്വായ സ്ഫുടരുചിരസാലക്തകവതേ

അസൂയത്യത്യന്തം യദഭിഹനനായ, സ്പൃഹയതേ

പശൂനാമീശാനഃ പ്രമദവനകങ്കേളിതരവേ


86

മൃഷാ കൃത്വാ ഗോത്രസ്ഖലനമഥ വൈലക്ഷ്യനമിതം

ലലാടേ ഭര്‍ത്താരം ചരണകമലേ താഡയതി തേ

ചിരാദന്തഃ ശല്യം ദഹനകൃതമുന്മീലിതവതാ

തുലാകോടിക്വാണൈഃ കിലികിലിതമീശാനരിപുണാ


87

ഹിമാനീഹന്തവ്യം ഹിമഗിരിനിവാസൈകചതുരൌ

നിശായാം നിദ്രാണം നിശിചരമഭാഗേ ച വിശദൌ

വരം ലക്ഷ്മീപാത്രം ശ്രിയമതിസൃജന്തൌ സമയിനാം

സരോജം തത്പാദൌ ജനനി! ജയതശ്ചിത്രമിഹ കിം


88

പദം തേ കീര്‍തീനാം പ്രപദമപദം ദേവി വിപദാം

കഥം നീതം സദ്ഭിഃ കഠിനകമഠീകര്‍പരതുലാം

കഥം വാ ബാഹുഭ്യാമുപയമനകാലേ പുരഭിദാ

യദാദായ ന്യസ്തം ദൃഷദി ദയമാനേന മനസാ


89

നഖൈര്‍നാകസ്ത്രീണാം കരകമലസങ്കോചശശിഭി-

സ്തരുണാം ദിവ്യാനാം ഹസത ഇവ തേ ചണ്ഡി! ചരണൌ

ഫലാനി സ്വസ്ഥേഭ്യഃ കിസലയകരാഗ്രേണ ദദതാം

ദരിദ്രേഭ്യോ ഭദ്രാം ശ്രിയമനിശമഹ്നായ ദദതൌ


90

ദദാനേ ദീനേഭ്യഃ ശ്രിയമനിശമാശുനാസദൃശീ-

മമന്ദം സൌന്ദര്യപ്രകരമകരന്ദം വികിരതി

തവാസ്മിന്‍ മന്ദാരസ്തബകസുഭഗേ യാതു ചരണേ

നിമജ്ജന്മജ്ജീവഃ കരണചരണഃ ഷട്ചരണതാം


91


പദന്യാസക്രീഡാ പരിചയമിവാരബ്ധുമനസഃ

സ്ഖലന്തസ്തേ ഖേലം ഭവനകലഹംസാ ന ജഹതി

അതസ്തേഷാം ശിക്ഷാം സുഭഗമണിമഞ്ജീരരണിത-

ച്ഛലാദാചക്ഷാണാം ചരണകമലം ചാരുചരിതേ


92


ഗതാസ്തേ മഞ്ചത്വം ദ്രുഹിണഹരിരുദ്രേശ്വരഭൃതഃ

ശിവഃ സ്വച്ഛച്ഛായാഘടിതകപടപ്രച്ഛദപടഃ

ത്വദീയാനാം ഭാസാം പ്രതിഫലനരാഗാരുണതയാ

ശരീരി ശൃംഗാരോ രസ ദൃശാം ദോഗ്ദ്ധി കുതുകം


93


അരാലാ കേശേഷു പ്രകൃതിസരലാ മന്ദഹസിതേ

ശിരീഷാഭാ ചിത്തേ ദൃഷദുപലശോഭാ കുചതടേ

ഭൃശം തന്വീ മധ്യേ പൃഥുരുരസിജാരോഹവിഷയേ

ജഗത്‌ത്രാതും ശംഭോര്‍ജയതി കരുണാ കാചിദരുണാ


94


കലംഗഃ കസ്തൂരീ രജനികരബിംബം ജലമയം

കലാഭിഃ കര്‍പൂരൈര്‍മ്മരതകകരണ്ഡം നിബിഡിതം

അതസ്ത്വദ്ഭോഗേന പ്രതിദിനമിദം രിക്തകുഹരം

വിധിര്‍ഭൂയോ ഭൂയോ നിബിഡയതി നൂനം തവ കൃതേ


95


പുരാരാതേരന്തഃപുരമസി തതസ്ത്വച്ചരണയോഃ

സപര്യാമര്യാദാ തരലകരണാനാമസുലഭാ

തഥാഹ്യേതേ നീതാഃ ശതമഖമുഖാഃ സിദ്ധിമതുലാം

തവ ദ്വാരോപാന്തസ്ഥിതിഭിരണിമാദ്യാഭിരമരാഃ


96


കലത്രം വൈധാത്രം കതികതി ഭജന്തേ ന കവയഃ

ശ്രിയോ ദേവ്യാഃ കോ വാ ന ഭവതി പതിഃ കൈരപി ധനൈഃ

മഹാദേവം ഹിത്വാ തവ സതി സതീനാമചരമേ

കുചാഭ്യാമാസംഗഃ കുരവകതരോരപ്യസുലഭഃ


97


ഗിരാമാഹുര്‍ദേവീം ദ്രുഹിണഗൃഹിണീമാഗമവിദോ

ഹരേഃ പത്നീം പദ്മാം ഹരസഹചരീമദ്രിതനയാം

തുരീയാ കാപി ത്വം ദുരധിഗമനിസ്സീമമഹിമാ

മഹാമായാ വിശ്വം ഭ്രമയസി പരബ്രഹ്മമഹിഷി


98


കദാ കാലേ മാതഃ കഥയ കലിതാലക്തകരസം

പിബേയം വിദ്യാര്‍ത്ഥീ തവ ചരണനിര്‍ണേജനജലം

പ്രകൃത്യാ മൂകാനാമപി ച കവിതാ കാരണതയാ

കദാ ധത്തേ വാണീമുഖകമലതാംബൂലരസതാം


99


സരസ്വത്യാ ലക്ഷ്മ്യാ വിധിഹരിസപത്നോ വിഹരതേ

രതേഃ പാതിവ്രത്യം ശിഥിലയതി രമ്യേണ വപുഷാ

ചിരംജീവന്നേക ക്ഷപിതപശുപാശവൃതികരഃ

പരാനന്ദാഭിഖ്യം രസയതി രസം ത്വദ്ഭജനവാന്‍


100


പ്രദീപജ്വാലാഭിര്‍ ദിവസകരനീരാജനവിധിഃ

സുധാസൂതേശ്ചന്ദ്രോപലജലലവൈരര്‍ഘ്യരചനാ

സ്വകീയൈരംഭോഭിഃ സലിലനിധി സൌഹിത്യകരണം

ത്വദീയാഭിര്‍വാഗ്ഭിസ്തവ ജനനി വാചാം സ്തുതിരിയം




പ്രക്ഷിപ്തശ്ലോകങ്ങള്‍


93 -നു ശ്ലോകത്തിനു ശേഷം

സമാനീതഃ പദ്ഭ്യാം മണി മുകുരതാമംബരമണിഃ

ഭയാദസ്യാന്തഃസ്തിമിതകിരണശ്രേണിമസൃണഃ

ദധാതി ത്വദ്വക്ത്രപ്രതിഫലനമശ്രാന്തവികചം

നിരാതങ്കം ചന്ദ്രാന്നിജഹൃദയപങ്കേരുഹമിവ


97-നു ശ്ലോകത്തിനു ശേഷം

സമുദ്ഭൂതസ്ഥൂലസ്തനഭരമുരശ്ചാരുഹസിതം

കടാക്ഷേ കന്ദര്‍പാഃ കതിചന കദംബദ്യുതി വപുഃ

ഹരസ്യ ത്വദ്ഭ്രാന്തീം മനസി ജനയന്തി സ്മ വിമലാഃ

ഭവത്യാഃ യേ ഭക്താഃ പരിണതിരമീഷാമിയമുമേ

100-നു ശ്ലോകത്തിനു ശേഷം

നിധേ നിത്യസ്മേരേ നിരവധി ഗുണേ നീതിനിപുണേ

നിരാഘാടജ്ഞാനേ നിയമപരചിത്തൈകനിലയേ

നിയത്യാ നിര്‍മ്മുക്തേ നിഖിലനിഗമാന്തസ്തുതപദേ

നിരാതങ്കേ നിത്യേ നിശമയ മമാപിസ്തുതിമിമാം